In de bespreking van het gastcollege van deze week liet ik doorschemeren dat veranderingen in de televisiecultuur ontzettend lastig te voorspellen zijn. De gebruikersgroep is zeer divers, het medium is in 25 jaar in de kern hetzelfde gebleven en de technieken die het medium beloofden te veranderen zijn al jaren beschikbaar. Voor mij was het tot dusver een raadsel hoe het medium zich zal gaan ontwikkelen de komende de jaren, dus het lijkt een goed idee het artikel van Harry van Vliet te lezen. Waar komt het door dat een gadgetliefhebber als ik nog steeds op een ouderwetse tv naar teletekst kijkt?
Van Vliet begint met een inleiding die de kern van het ‘probleem’ alvast blootlegt. De televisiekijker wil niet altijd het nieuwste van het nieuwste en meer content betekent niet automatisch betere content. Vervolgens geeft Van Vliet een overzicht van de televisiegeschiedenis aan de hand van de kenmerken ‘enhanced’, ‘interactive’ en ‘personal’ tv. Hij laat zien dat er in de negentiende eeuw al nagedacht werd over interactieve beelden en doet verslag van allerlei vormen van enhanced en personal tv. Van Vliet’s analyse van het medium televisie heeft kenmerken van een ‘actor network theory’. Een lange lijst van actoren heeft volgens Van Vliet invloed op de ontwikkeling van dit medium. Het gaat hierbij om sociaal-culturele, technische maar ook economische actoren.
Vervolgens beschrijft Van Vliet aan de hand van theorie van Joost Raessens de kenmerken van internet. Met de twee voor Van Vliet belangrijkste kenmerken, connectiviteit en interactiviteit, gaat de auteur de vergelijking aan met televisie: ‘The meeting place’. Televisie heeft goede kwaliteit en zoekt naar interactiviteit en connectiviteit, terwijl voor internet het omgekeerde geldt. Eens zullen beide elkaar dus ontmoeten aldus Van Vliet. De uiteenzetting van mogelijke actoren en toekomstvisies die op de uitspraak volgt maakt echter niet duidelijk wanneer dit zal gebeuren. Wel blijkt uit het artikel dat internet en tv elkaar niet zullen verdringen, maar dat er slechts ‘cross-over’ het een en ander zal plaatsvinden. Of dit wereldschokkender zal zijn dan de aanwezigheid van een papieren tv-gids (enhanced tv), de afstandsbediening (interactive tv) en meerdere kanalen (personal tv) is mij niet helemaal duidelijk.
De zwakte van het artikel van Van Vliet is het gebrek aan diepgang. De auteur probeert de geschiedenis van het televisietoestel, de kern van het internet, allerlei beschrijvingen van voorbeelden en toekomstvoorspellingen op het gebied van economie, technologie en cultuur in een artikel van nog geen vijftig pagina’s uit de doeken te doen. Dit lijkt mij teveel gevraagd. De filosofie achter de drie kenmerken (personal, interactive en enhanced) komt uit de lucht vallen, de genoemde voorbeelden van interfaces zijn snel verouderd en de kern van het probleem, lean-back versus lean-forward, komt niet goed uit de verf. Kentheoretisch gezien zou Van Vliet zich beter aan het onderzoeksparadigma van veel nieuwemediawetenschappers kunnen houden: de geschiedenis (Lister et al. 2001), of een uitgebreide toekomst (Castells, 2001) beschrijven in een dik boek, begrippen helder krijgen in een dunner boek (Bolter en Grusin, 1999) en tijdsafhankelijke voorbeelden achterwege laten, slechts gebruiken als voorbeeld of individueel onderzoeken als casus. Wie op deze manier te werk gaat zegt veel meer in minder woorden of zegt heel veel in plaats van heel weinig.
Mijn voorzichtige conclusie en toekomstvisie is dat de televisie juist door de toegenomen mogelijkheden heerlijk gewoon zal blijven. Met computers kan tegenwoordig alles. Alle video’s die je je maar wenst zijn eenvoudig te downloaden of te bekijken op YouTube. Tekst kan eenvoudig worden gekoppeld aan geluid en video en in games en Google Earth zijn de eerste videofilmpjes al gesignaleerd. Soms ontstaat er zelfs een overkill aan mogelijkheden. Op zo een moment verlangen mensen terug naar de televisie of een goed boek. Ook dan nog eens overdonderd worden door alle mogelijkheden is helemaal niet gewenst. Of is er weer een groep in de samenleving die zijn mediamix op een hele andere manier samenstelt? Belspelletjes succesvol, baggerserie GTST al jaren een hit en topper Talpa een loser: weddenschappen over de toekomst van televisie zijn aan mij niet meer besteed!
Stelling: Teletekst is de enige vorm van 'enhanced tv' waar mensen momenteel behoefte aan hebben.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten